A’dan Z’ye Oyunlaştırma
“Hayat hızlı ve baş döndüren bir oyundur; hayat bir paraşütle atlamaktır; risk almak, düşmek ve yeniden kalkmaktır; dağcılıktır; en yükseğe çıkmayı istemek ve yapamadığınızda kızgınlık ve tatminsizlik hissetmektir.” -Paulo Coelho-
Dünyaya gelip nefes almaya başladığımız andan itibaren aslında hepimiz bu dünyada rolleri ve görevleri olan birer oyuncuya dönüşürüz. Yaşadıklarımız ve yaşantılarımız bizim için tecrübe, tecrübelerimizin tümü ise seviye ve karakterimizi oluşturmaktadır. Yaptığımız her başarısızlıktan bir ders çıkarır, başarılarımızdan da ödüller kazanırız. Gerçekte oyunu kazanmanızın veya kaybetmenizin hiçbir önemi yoktur, önemli olan tek şey oynamaktır. Ve bizi biz yapan, harekete geçiren en büyük etken ise motivasyondur.
Motivasyon davranışlara güç veren organizmanın içinde olan ve çevrede bulunan güçlerdir. Bu yaşamdaki kazanımları en üst düzeye çıkarabilmek için, kişinin gayreti, azmi, şevk ve davranışlarının bütününü kapsamaktadır. ‘’Motivasyonun şartları ise ‘’kendine inan, özgüvenli ol ve gizli yeteneklerini ortaya çıkart’’ üstüne kuruludur.
Oyunlaştırma da işte tam bu alanda devreye girmektedir. Herkesin bildiği tanımını verecek olursam. ‘’Oyunlaştırma, oyunsal düşünmenin ve oyun mekaniklerinin oyun-dışı alanlarda, motivasyonu arttırmak ve kullanıcıları problem çözmeye teşvik etmek için kullanılmasıdır.’’ Bir diğer değişle sizin içinizdeki harekete geçme dürtüsünü ortaya çıkartan ve sizlere yapmış olduğunuz etkileşim ve planı somut bir şekilde önünüze koyan rekabet mekaniğidir.
Oyunlaştırma dediğimiz bu kavram ticaret, üretim, eğitim, sağlık, spor, pazarlama, psikoloji ve tasarım gibi bir çok alanı da kapsamaktadır. Özellikle aşağıda oyunlaştırma için vereceğim örneklerle de bu alandaki oyunlaştırma alanlarını daha iyi kavramış olacaksınız.
YemekSepeti: Kullanıcılar profil sayfaları üzerinden hem kendileriyle hem diğer Yemeksepeti.com kullanıcılarıyla tatlı bir kapışmaya girebiliyor. Ayrıca birbirlerini takip ederek semtlerinde lezzet keşfi yapabiliyor.
ScodeApp: Scode, ilgi alanına uygun senaryoyu seçerek programlamayı eğlenceli hale getirerek öğretmeyi amaçlayan bir mobil uygulamadır.
Swarm: İlk oyunlaştırma tekniğini kullanan yapılardan olan swarm, Foursquare’in içerisinde yer aldığı dönemlerde bir hayli sevilmişti. Yer bildirimi yaptığımız her bir alanın ve kategorinin rozetini kazandığımız uygulamada koskoca bir oyunlaştırma mazisi yatıyor.
BiTaksi: Bitaksi uygulaması kendi uygulaması üzerinden yolcu taşıyan sürücülerin daha iyi hizmet vermesi ve düzenli çalışmalarını sağlamak adına onlara bir motivasyon sistemi hazırlamıştır. Performans puanına göre seviye atlayan kullanıcılar, kazandıkları altınlarla da aşağıdaki hediye sekmesinden bir ürünler alabilmektedirler.
TimeGoAPP: Teknoloji bağımlılığınızı kırmak adına yapılmış harikulade bir oyunlaştırılmış uygulamadır. Bağımlısı olduğunuz sosyal uygulamalara girmediğiniz sürece puanlar ve hediyeler kazanıyorsunuz. Böylece hem eğlenip hemde teknoloji bağımlılığınızdan kurtulabiliyorsunuz.
“Yaşlandığımız için oyun oynamayı bırakmayız, oyun oynamayı bıraktığımız için yaşlanırız.” George B. Shaw
Davranış değişikliği, dâhili ve harici olmak üzere üç yaklaşım içerisinde oyunlaştırma uygulanır.
Davranış değişikliği: Toplumda faydalı yeni alışkanlıklar kazandırmaya ya da kötü alışkanlıkları bitirmeye çalışan oyunlaştırma türüdür.
Dâhili Oyunlaştırma: Kurum içi uygulandığı bu oyunlaştırmada, inovasyonu, ekip içi motivasyonu ve network’ü güçlendirmek ana amaçtır.
Harici oyunlaştırma: Firma ile müşteri arasında ilişkiyi geliştirmek, güçlü sadakati sağlamak, etkileşimi arttırmak ve sonucunda yüksek gelir elde edilmek için oyunlaştırma kullanılır.
Kevin Werbach ve Dan Hunter tarafından 2012 ‘de geliştirilen oyun modellemeleri günümüzün oyunlaştırma kurgularına ve mekanizmalarına ışık tutmuştur.
Oyunlaştırma Mekanizmaları
Oyunların ve oyuncuların belli bir sistem içerisinde ilerlemesi ve amaçları doğrultusunda birleşmesini ele almaktadır.
Ödüller: Belirli bir eylemi ya da başarıyı yerine getirmesi durumunda sağlanan faydadır. İç motivasyon olarak oyun içi puan, rozet veya title verilirken oyun dışı motivasyonda da ödülü kazanana sinema, konser…vb gibi somut ödüllerde verilebilir.
İş birliği: Bir hedefi ya da görevi gerçekleştirmek için oyuncuların ittifak halinde olup birlikte hareket etmesi.
Sıra: Oyuncuların sırasıyla katılımın sağlanmasıdır. Böylece her oyuncu oynamak için eşit fırsata sahip olur.
Mücadeleler: Oyundaki mekaniklerde ilerlemek ve öne geçmek için yapılan her türlü hareketi temsil eder.
Şans faktörü: Rastgelelik unsurlarını içermektedir. Oyun içerisinde son derece gerekli bir unsurdur. Zira her şeyin beceri ile yapılabilmesi beklenmemelidir.
Rekabet: Bir kişi ya da grubun kazanmak için mücadeleye girişmesidir. Bu oyunlaştırmayı asıl oyunlaştırma yapan faktördür ve insan psikolojisinde bir başkasından üstün gelme güdüsü oyunlaştırma mekaniğini rekabet tarafında tetikler.
Oyunlaştırma Bileşenleri
İç motivasyonu en iyi şekilde temsil eden öğelerdir. Oyunlaştırma denildiğinde ilk aklan gelen bileşenlerdir.
Puanlar: Oyunda ilerlemenin sayısal karşılığı olan puanlar, oyun içerisinde kişinin bir şeyi ne kadar iyi yaptığını göstermektedir. Toplandığı puanlar ile hem seviyesini arttırır hemde sıralamadaki hedeflerine rahatça ulaşabilir.
Rozetler: Kazanılan puanlar ve yapılmış olan görevler karşılığında verilen temsillerdir. İç motivasyonun en çok olduğu unsurdur. Oyun içinde yapılan başarıların ve zaferlerin karşılığıdır.
Liderlik Panoları: Rekabetin en çok baş gösterdiği ve yukarı doğru tırmanma güdüsüyle motivasyonun en çok sıçradığı alandır. Doğru yönlendirmeler ile yapılan liderlik panoları çok güçlü bir sadakat yapısı bırakır.
Görevler: Önceden tanımlanmış ve oyun esnasında kullanıcının başarması istenilen zorluklardır.
Avatarlar: Oyuncunun oyun karakterinin görsel olarak gösterimidir. Oyun içerisinde avatarın tasarımı, diğer oyunculara karşıda güç göstermesi açısından önemli bir unsurdur.
Zorlu Mücadeleler: Oyunda ilerleyebilmek ya da oyun içi nadir nesneleri toplayabilmek için aşılması gereken ve zor olan mücadeledir.
Koleksiyonlar: Rozetleri ya da oyun içi nesnelerin toplanmasıdır.
İçeriği Serbest Bırakma: Oyuncuların belirlenen hedeflere ulaştığında yeni nesnelerin, haritaların vb. unsurların görünür ve ulaşılabilir hale gelmesidir. Günlük Hediye verme: Oyunun günlük takip edilmesi halinde tasarımcıdan oyuncuya veya oyuncuların kendi aralarında kaynakları paylaşmasıdır.
Takımlar: Ortak bir amaç için bir araya gelmiş oyuncu grubudur.
Sanal Eşyalar: Oyun içerisinde kullanılan ve oyunda değeri olan her türlü varlıktır.
Seviyeler: Oyun süreci boyunca oyuncunun ilerlemesi için tanımlanan her bir adımdır. Kazanılan her bir seviye kullanıcılar arasındaki rekabeti tetikler.
Oyunlaştırma tasarımının temelini oluşturan ana bileşenlerin tümüdür.
Duygular: Oyunlaştırmada duygu en önemli faktördür oyuna dahil olan kişinin heyecan, sevinç, korku ve hırs gibi duyguları yaşayıp hedefine doğru sıkılmadan adım atması oyunlaştırmayı başarılı ve etkin kılar.
Kısıtlar: Oyun senaryosunun duvarlarıdır. Oyuncu ve tasarımcı arasındaki sınır ve senaryo kalıplarını belirler.
Öyküleme: Oyunun hikayesidir. Buradaki en önemli madde ise hikayenin en başından en sonuna kadar tutumlu ve uyumlu olması gerekmektedir.
İlerleme: Aldığı puan ve seviyeler ile birer birer büyüyüp gelişmesidir.
İlişki: Tüm duyguların ( Rütbe, sevgi, hırsı,nefret ) açığa çıkmasıdır. Ayrıca oyuncunun diğer oyuncularla olan etkileşimini ifade etmektedir.
